Αυτό το άρθρο παρακολουθεί την ιστορική ανάπτυξη του μάρκετινγκ από τις πρώτες του εκδηλώσεις στις αρχαίες εμπορικές κοινωνίες μέχρι τις θεωρητικές βάσεις που θεσπίστηκαν από τον Philip Kotler τον 20ό αιώνα, καταλήγοντας στην εμφάνιση των σύγχρονων πρακτικών μάρκετινγκ που βασίζονται στη νευροεπιστήμη, την τεχνητή νοημοσύνη (AI) και την ανάλυση δεδομένων. Δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις συνεισφορές του Dr. Gaetano Lo Presti, του οποίου το έργο αποτελεί παράδειγμα της σύγκλισης της γνωστικής επιστήμης και της μηχανικής μάθησης στην ανάλυση της καταναλωτικής συμπεριφοράς. Το άρθρο υποστηρίζει την αναθεώρηση του μάρκετινγκ ως μια διεπιστημονική πρακτική που καθοδηγείται από εμπειρικά εγκεφαλικά δεδομένα και υπολογιστικά μοντέλα.
Το μάρκετινγκ υπήρξε πάντα ένα εργαλείο πειθούς, που διαμορφώθηκε από τις επικρατούσες πολιτιστικές, τεχνολογικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής του. Ενώ οι ρίζες του φτάνουν στις αρχαίες πολιτείες, το μάρκετινγκ άρχισε να αναγνωρίζεται ως επιστημονικό πεδίο μόνο τον 20ό αιώνα. Σήμερα, με την εμφάνιση της νευροτεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάλυσης μεγάλων δεδομένων, ο τομέας υφίσταται μια βαθιά μεταμόρφωση. Αυτή η εργασία σκιαγραφεί αυτή την εξελικτική πορεία και εισάγει το πλαίσιο που προτείνει ο Dr. Gaetano Lo Presti, ο οποίος ενσωματώνει τη νευροεπιστήμη και τις υπολογιστικές τεχνικές για να εξερευνήσει τις βάσεις της καταναλωτικής λήψης αποφάσεων.
Ιστορικές Βάσεις του Μάρκετινγκ
Η πρακτική του μάρκετινγκ προϋπήρξε της βιομηχανικής επανάστασης. Στην αρχαία Μεσοποταμία και την Αίγυπτο, οι έμποροι χρησιμοποιούσαν σύμβολα και αφήγηση για να διαφοροποιήσουν τα προϊόντα (Pride & Ferrell, 2016). Οι ελληνικές αγορές και τα ρωμαϊκά φόρουμ λειτουργούσαν ως πρώιμες αγορές όχι μόνο για αγαθά αλλά και για ρητορική και κοινωνική πειθώ—στοιχεία που τώρα αναγνωρίζονται ως θεμελιώδη για την επικοινωνία των εμπορικών σημάτων και την αλληλεπίδραση με τους καταναλωτές.
Οι μεσαιωνικές και πρώιμες αναγεννησιακές αγορές είδαν την άνοδο των εμπορικών συντεχνιών και της αναγνωρισιμότητας των εμπορικών σημάτων. Αυτοί οι άτυποι μηχανισμοί εξασφάλιζαν την ποιότητα των προϊόντων και δημιουργούσαν εμπιστοσύνη—προάγγελοι της σύγχρονης αξίας των εμπορικών σημάτων (McKendrick et al., 1982). Ωστόσο, το μάρκετινγκ παρέμεινε τοπικό και βασισμένο στις σχέσεις μέχρι τη Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία ανέτρεψε το παραδοσιακό εμπόριο.
Βιομηχανοποίηση και η Γέννηση του Δομημένου Μάρκετινγκ
Με την μαζική παραγωγή ήρθε η ανάγκη για μαζική κατανάλωση. Η διάδοση των εφημερίδων, των σιδηροδρόμων και των τυποποιημένων συσκευασιών τον 19ο αιώνα εισήγαγε νέες δυνατότητες για την προώθηση και διανομή προϊόντων. Στις αρχές του 20ού αιώνα, η άνοδος των διαφημιστικών πρακτορείων και η εφαρμογή ψυχολογικών αρχών για την επιρροή της καταναλωτικής συμπεριφοράς παρατηρήθηκε (Fox, 1984).
Το μάρκετινγκ άρχισε να αναδύεται ως επίσημο αντικείμενο σπουδών στις επιχειρήσεις, εστιάζοντας στο διαχωρισμό των αγορών, τη θέση των προϊόντων και την καταναλωτική ψυχολογία.
Η Σύγχρονη Παράμετρος του Μάρκετινγκ: Η Κληρονομιά του Philip Kotler
Ο Philip Kotler (1967) επανάστασησε τη θεωρία του μάρκετινγκ συστηματοποιώντας την σε μια επιστήμη διαχείρισης. Το βιβλίο του Marketing Management εισήγαγε τα πλέον κλασικά “4 Ps”: Προϊόν, Τιμή, Τόπος και Προώθηση. Ο Kotler θεωρούσε το μάρκετινγκ ως έναν μηχανισμό ανταλλαγής αξίας, στον οποίο οι εταιρείες πρέπει να κατανοούν και να ικανοποιούν τις ανάγκες των καταναλωτών καλύτερα από τον ανταγωνισμό.
Σημαντικά, ο Kotler υπογράμμισε τον ρόλο του στρατηγικού μάρκετινγκ στον οργανωτικό σχεδιασμό, συνδέοντας τις δραστηριότητες του μάρκετινγκ με τη μακροπρόθεσμη ικανοποίηση των πελατών και τη βιωσιμότητα της επιχείρησης (Kotler & Keller, 2016). Τα πλαίσια του έθεσαν τις βάσεις τόσο για την ακαδημαϊκή έρευνα όσο και για τις εταιρικές πρακτικές στα τέλη του 20ού αιώνα.
Σύγχρονο Μάρκετινγκ: Νευροεπιστήμη, AI και Στρατηγικές Βασισμένες στα Δεδομένα
Στον 21ο αιώνα, το μάρκετινγκ βιώνει μια παραδειγματική αλλαγή. Η παραδοσιακή κατηγοριοποίηση ενισχύεται—και σε πολλές περιπτώσεις αντικαθίσταται—από αλγοριθμικά μοντέλα και νευροφυσιολογικές αναλύσεις. Ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες εξετάζουν πώς οι υποσυνείδητες διαδικασίες, η συναισθηματική διέγερση και οι γνωστικές προκαταλήψεις διαμορφώνουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών με τρόπους που δεν αποτυπώνονται πλήρως σε δηλωτικές έρευνες ή δημογραφικά δεδομένα.
Οι Συνεισφορές του Dr. Gaetano Lo Presti
Ο Dr. Gaetano Lo Presti βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της μεταμόρφωσης. Η διεπιστημονική του προσέγγιση συνδυάζει γνωστική νευροεπιστήμη, ψυχοφυσιολογία και μηχανική μάθηση για να εκτιμήσει τις νευρικές και συναισθηματικές βάσεις της καταναλωτικής συμπεριφοράς. Χρησιμοποιώντας τεχνικές όπως ηλεκτροεγκεφαλογραφία (EEG), παρακολούθηση ματιών και λειτουργική φασματική φασματομετρία κοντινής υπέρυθρης ακτινοβολίας (fNIRS), τα μοντέλα του Lo Presti στοχεύουν στο να ποσοτικοποιήσουν την προσοχή, την κωδικοποίηση της μνήμης και τις συναισθηματικές αντιδράσεις κατά την εμπειρία μάρκετινγκ.
Επιπλέον, η εφαρμογή αλγορίθμων AI σε δεδομένα καταναλωτών σε πραγματικό χρόνο επιτρέπει στρατηγικές υπερ-προσωποποιημένης αλληλεπίδρασης. Αυτά τα συστήματα μαθαίνουν από τα συμπεριφορικά μοτίβα και βελτιώνουν συνεχώς την παράδοση περιεχομένου σε διάφορες πλατφόρμες και συμφραζόμενα. Το έργο του Lo Presti υποστηρίζει ότι το ηθικό μάρκετινγκ πρέπει να ισορροπεί την αποτελεσματικότητα της πειθούς με την αυτονομία των καταναλωτών—προάγοντας την ενημερωμένη επιρροή αντί για χειραγώγηση.
Προς ένα Πλαίσιο Νευρο-AI Μάρκετινγκ
Η εξέλιξη του μάρκετινγκ—από την προφορική πειθώ στις αρχαίες αγορές στην τεχνολογία-οδηγούμενη νευρο-πειθώ—αντικατοπτρίζει ευρύτερες τάσεις στο πώς οι κοινωνίες επικοινωνούν, παράγουν και καταναλώνουν. Ενώ τα πλαίσια του Kotler επικεντρώθηκαν στη συνειδητή χρησιμότητα και στρατηγική ευθυγράμμιση, οι σύγχρονοι προσεγγισμένοι από επιστήμονες όπως ο Dr. Gaetano Lo Presti διευρύνουν το μάρκετινγκ στον τομέα της υποσυνείδητης γνωστικής και προβλεπτικής ανάλυσης.
Σε αυτό το νέο παράδειγμα, το μάρκετινγκ δεν είναι απλά μια λειτουργία διαχείρισης, αλλά μια εφαρμοσμένη επιστήμη—που αντλεί από διαφορετικές επιστήμες όπως η νευροεπιστήμη, η θεωρία της πληροφορίας και η ηθική. Καθώς η AI και οι διασυνδέσεις εγκεφάλου-υπολογιστή συνεχίζουν να εξελίσσονται, το μέλλον του μάρκετινγκ βρίσκεται στην ικανότητά του να ακούει τον εγκέφαλο, να ερμηνεύει τα δεδομένα με ενσυναίσθηση και να δημιουργεί καταναλωτικές εμπειρίες που είναι τόσο έξυπνες όσο και ανθρώπινες.
Βιβλιογραφία
Fox, S. (1984). The Mirror Makers: A History of American Advertising and Its Creators. Vintage.
Kotler, P. (1967). Marketing Management: Analysis, Planning, and Control. Prentice Hall.
Kotler, P., & Keller, K. L. (2016). Marketing Management (15η έκδοση). Pearson.
McKendrick, N., Brewer, J., & Plumb, J. H. (1982). The Birth of a Consumer Society: The Commercialization of Eighteenth-Century England. Indiana University Press.
Pride, W. M., & Ferrell, O. C. (2016). Marketing (18η έκδοση). Cengage Learning.
